بخش های جذاب بازار سرمایه برای سرمایه گذاران محتاط کجاست؟

متاسفانه سازمان بورس در زمان ریزش بازار رویکرد نامناسبی را اتخاذ کرد با این ذهنیت که منابع زیادی نزد صندوق های با درآمد ثابت است و با کمک این صندوق ها می توانند جلوی ریزش بازار را بگیرند ‌اما به این نکته توجه نشد که سرمایه گذارانی که در صندوق های با درآمد ثابت سرمایه گذاری کرده اند به شدت سرمایه گریز هستند و تمایلی به ورود به بازار سرمایه در آن دوره نداشتند. این بخشی از گفتگوی شیرین معطر کارشناس ارشد سرمایه گذاری صندوق با درآمد ثابت کمند با رسانه بورس امروز است که در ادامه مشروح آن را خواهید خواند:

با توجه به نرخ سود سپرده ۱۸ درصدی بانک‌ها، صندوق‌های با درآمد ثابت باید از چه نرخ سودی برخوردار باشند تا جذابیت برای ورود به این صندوق‌ها در بازار سرمایه افزایش یابد؟

اگرچه بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده بانکها ۱۸ درصد تعیین شده است اما مواجه بانک‌ها با مشکل نقدینگی رقابت زیادی را بین آنها برای جذب نقدینگی و سپرده شکل داده است به گونه ای که اکثر مشتریان حقوقی، این امکان را دارند تا مبالغی با نرخ های سود بالاتر از ۲۰ تا ۲۲ درصد را دریافت کنند. متاسفانه این امر، برای صندوق های بادرآمد ثابت مشکل ساز شده است و منجر به قیاس نرخ سود صندوق های بادرآمد ثابت با بانک ها شده است. بطوری که در این قیاس، صندوق های بادرآمد ثابت برای حفظ مزیت رقابتی خود تلاش دارند تا نرخ سودهای خود را بالا نگه دارند.

صندوق های با درآمد ثابت نسبت به سپرده های بانک ها چه مزیتی دارند؟

مهمترین مزیت، عدم نرخ شکست بانک هاست که موجب شده است تا سپرده ها یک ماه ماندگاری داشته باشند اما در صندوق ها این امکان وجود دارد که امروز واحدی خریداری و فردا فروخته شود. در واقع  ETFها این مشکل را ندارند و با یک مدیریت قوی، مشکل موجود در سپرده گذاری بانکی را به راحتی می توانند رفع کنند. از سوی دیگر، با وضع مالیات بر سپرده های بانکی اشخاص حقوقی سبب شده است تا معافیت مالیاتی صندوق های سرمایه گذاری بادر آمد ثابت منجر به جذب سرمایه های قابل توجهی را به سوی این صندوق ها جذب کند.

حتی در صورتی هم که صندوق های بادرآمد ثابت معافیت مالیاتی هم نداشته باشند، اگر صندوقی قادر به مدیریت مناسب پرتفوی اوراق خود شده باشد و اوراقی با نرخ بالا گرفته باشد، به راحتی قادر به رقابت با سپرده‌های بانکی است. هر چند که ریسک صندوق ها، شامل مالیات هم می شود اما سرمایه گذاران جدید می توانند نگاهی جدی‌تری به صندوق های بادر آمد ثابت داشته باشند.
در این میان  صندوق های بادرآمد ثابت دو نوع هستند؛ نوع اول برخوردار از تقسیم سود مانند کمند که بطور ماهانه تقسیم سود را انجام می دهد و نوع دیگری از صندوق های بادرآمد ثابت تقسیم سود ندارند و nav  آنها به صورت روزانه رشد می یابد. در این میان سرمایه گذارانی که تمایلی به دریافت سود دوره ای ندارند، سپرده های بانکی نیز برای آنها جذابیت ندارد؛ این صندوق ها برای آنها جذابیت دارد.

رکود حاکم بر بازار سرمایه تا چه میزان باعث جذب سرمایه های بورسی و غیر بورسی به این صندوق ها شده است؟ 

با از دست رفتن جذابیت بازار سرمایه برای مشتریان حقیقی، سرمایه های این سرمایه گذاران به سوی صندوق‌های بادرآمد ثابت هدایت شدند. همچنین نقدینگی مشتریان حقوقی برخوردار از منابع مازاد نیز پس از اوضاع نابسامان بازار سرمایه نیز در صندوق های بادرآمد ثابت وارد شد. بخشی از نقدینگی سبدگردان ها نیز به خرید واحدهای صندوق های بادرآمد ثابت اختصاص داده شد. شرکت‌های سرمایه‌گذاری هم مشتریان خوبی برای صندوق‌های درآمد ثابت محسوب می شوند. با توجه به افزایش شرکت‌های سبدگردان و همینطور افزایش تعداد صندوق‌های با درآمد ثابت، رقابت بیشتری ایجاد شده است و طبیعتا عده‌ای به دنبال جذب مشتری های جدیدتر بوده‌اند. به طور مثال صندوق‌های بادرآمد ثابت با شرکت‌های بورسی که منابع نقد مازاد داشتند، وارد مذاکره شدند و توانستند این منابع را جذب کنند. به طور کلی، این جزو برنامه‌های اکثر مدیران صندوق های بادرآمد ثابت است که در راستای توسعه وضعیت بازار و حفظ وضعیت رقابتی سرمایه‌گذارانی که در  بازار حضور نداشتند را  جذب کنند.

صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت برای جذب سرمایه‌ها از چه مزیت‌هایی باید برخوردار شوند؟ 

مهم‌ترین عامل برای سرمایه‌گذاران، بحث نقدشوندگی است. به خصوص برای ETFها که در صورت برخورداری آنها از یک بازارگردانی قوی، سرمایه گذار با خیال آسوده می تواند سرمایه خود را در زمان موردنظر نقد کند و با بهبود بازار سهام قادر به سرمایه گذاری در سهام باشد. البته روز شمار بودن نرخ، هم نسبت به بانک‌ها مزیت بسیار خوبی است، چرا که نرخ شکست ندارند. با توجه به اینکه بازار سهام در وضعیت مناسبی به سر نمی برد، ورود صندوق های نوع دوم به بازار سرمایه و عدم الزام این صندوق ها به خرید سهام از بازار سبب شد تا این گروه از صندوق ها  از استقبال سرمایه گذاران برخوردار شوند. از سوی دیگر، صندوق‌هایی که الزام به خرید سهام دارند نیز می‌توانند با ابزارهایی موجود و یا سهام‌ کم ریسک‌تر این وضعیت را مدیریت کنند. البته  سرمایه‌گذاران به میزان ریسک پذیری پرتفوی سهام صندوق ها توجه دارند.

الزام صندوق‌های بادرآمد ثابت برای ورود حداقل ۱۵ درصد وحداکثر ۲۵ درصد از نقدینگی خود در بازار سرمایه در شرایط فعلی، تا چه میزان ریسک صندوق های بادرآمد ثابت را افزایش داده است؟

متاسفانه سازمان بورس در زمان ریزش بازار رویکردی نامناسبی را اتخاذ کرد با این ذهنیت که منابع زیادی نزد صندوق های با درآمد ثابت وجود دارد و با کمک این صندوق ها می توانند جلوی ریزش بازار را بگیرند؛ ‌اما به این نکته توجه نشد که سرمایه گذارانی که در صندوق های با درآمد ثابت سرمایه گذاری کرده اند به شدت سرمایه گریز بوده و تمایلی برای ورود به بازار سرمایه در آن دوره نداشتند؛ بر این اساس پول و سرمایه خود را در ابزاری کم ریسک تر انتقال دادند.

این الزامات ضمن اجحاف در حق سرمایه گذاران، مشکلات زیادی را نیز برای صندوق های سرمایه گذاری بادرآمد ثابت ایجاد کرده است؛ به طوری که در حال حاضر  قیمت آماری آنها خیلی پایین تر از قیمت ابطال شان شده است؛ بر این اساس با کمک تعدیل مثبت سعی دارند شرایط خود را بهبود بخشند به امید اینکه بازار در شرایط مناسب تری قرار گیرد.

اگرچه سازمان بورس یکسری قابلیت ها ایجاد کرده است؛ به طور مثال صندوق ها می توانند اوراق تبعی را که برای حمایت از سهام منتشر می شود به عنوان ۵۰ درصد در حساب سهام خود قرار دهند و  یا اوراقی که امکان انتشار آن توسط هلدینگ ها برای حمایت سهام وجود دارد، به عنوان صددرصد سهام درنظر گیرند. اگرچ تعداد اوراق این چنینی بین ۲ یا ۳ است اما با این وجود این امکان فراهم شده است که الزام حداقل  ۱۵ درصد سرمایه گذاری در بازار سرمایه برای خرید سهام، بخشی به اوراق تبعی و یا این اوراق هلدینگ ها اختصاص یابد؛ از سوی دیگر این حداقل سرمایه گذرای ۱۵ درصد نیز به ابزارهایی که نرخ ثابت دارند برای سازمان بورس به عنوان سهام قابل قبول و تاحدی قابل کنترل است.