تاثیر جنگ اوکراین بر مذاکرات وین
به گزارش بورس امروز، بعد از تهاجم نظامی روسیه علیه اوکراین، حرف و حدیث‌‌‌هایی پیش آمد مبنی بر اینکه آیا این بحران، گفت‌وگوها در وین را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد؛ یعنی آن را تسریع می‌کند یا منجر به کند شدن روند مذاکرات خواهد شد؟ همزمان با آنکه کارشناسان در داخل ایران هر دو گزینه را […]
به گزارش بورس امروز، بعد از تهاجم نظامی روسیه علیه اوکراین، حرف و حدیث‌‌‌هایی پیش آمد مبنی بر اینکه آیا این بحران، گفت‌وگوها در وین را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد؛ یعنی آن را تسریع می‌کند یا منجر به کند شدن روند مذاکرات خواهد شد؟
همزمان با آنکه کارشناسان در داخل ایران هر دو گزینه را محتمل می‌‌‌دانند، روز گذشته نیز سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا گفت: «با وجود حمله روسیه به اوکراین به تعامل با مسکو درخصوص برجام ادامه می‌‌‌دهیم.»
براساس گزارش ایسنا، ند پرایس، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به این سوال که با توجه به حمله نظامی روسیه به اوکراین آیا احتمال آن وجود دارد که واشنگتن گفت‌وگوهایش با مسکو بر سر برجام را متوقف کند، گفت: «ما مساله‌ای را که به نفع امنیت ملی‌مان باشد دنبال می‌کنیم. بعضی از مواردی که ذکر کردید برای منافع امنیت ملی ما ضروری است. اینکه روسیه به اوکراین حمله کرده است سبب نمی‌شود ما دست از پیگیری امنیت ملی و محافظت از امنیت شهروندان آمریکایی برداریم.»
بنابر گزارش وب‌سایت وزارت امورخارجه آمریکا، پرایس ادامه داد: «با این حال، حمله بی‌دلیل روسیه به اوکراین روابط دوجانبه ما (با روسیه) را تغییر داده است.»
او همچنین در بخش دیگری از این نشست خبری با تکیه بر ادعاهای بی‌اساس و ساختگی مقامات آمریکایی درباره ماهیت برنامه هستهای کشورمان گفت: «کنترل و جلوگیری از گسترش تسلیحات هستهای موضوعی است که در راستای منافع امنیت ملی ماست. اگر می‌‌‌خواهید برجام را یک توافق کنترل تسلیحات بدانید، یا این حقیقت که آمریکا و روسیه بزرگ‌ترین زرادخانه‌های هستهای روی زمین را دارند، باید بگویم که همچنان به نفع امنیت ملی ماست که مواد هستهای، کلاهک‌های هستهای و ذخیره‌های هستهای تحت کنترل باشند.»
در حالی که مقامات کشورمان بارها تاکید کرده‌اند که هدف از برنامه هستهای ایران صلح‌‌‌آمیز است و سلاح هستهای در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارد، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا مدعی شد: «این در راستای منافع امنیت ملی‌مان است که هرگز به ایران اجازه دستیابی به سلاح هستهای را ندهیم. حمله روسیه به اوکراین نباید چراغ سبزی به ایران برای تولید سلاح هستهای یا حرکت به سمت مسیری برای دستیابی سریع به این تسلیحات باشد. جلوگیری از دستیابی ایران به ظرفیت ساخت سلاح هستهای کماکان به نفع امنیت ملی ماست.»
اوکراین تاثیری بر وین ندارد
همزمان رحمن قهرمانپور، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگویی در پاسخ به اینکه برخی معتقدند بحران اوکراین میان آمریکا و روسیه بر مذاکرات هستهای در وین تاثیر گذاشته است؟ گفت: «روند مذکرات وین نشان می‌دهد که بحران اوکراین تاثیر زیادی بر این مساله نداشته است. از زمانی که مذاکرات احیای برجام در وین شروع شده است، توقف غیر‌عادی در روند کار با توجه به تحولات بین‌المللی نمی‌‌‌بینیم که اکنون بگوییم به خاطر بحران اوکراین این مذاکرات تاثیر پذیرفته است.»
قهرمانپور گفت: «از سویی اصولا قدرت‌‌‌های بزرگ مسائل را جداگانه ارزیابی می‌کنند و به هم ربط نمی‌‌‌دهند. به عنوان مثال چین با سایر کشورها و آمریکا و کانادا در موضوعی همکاری دارد اما در مسائل دیگر خیر. یا اگر چین در پیمان کیوتو و پاریس نیست این طور نیست که آمریکایی‌‌‌ها بگویند ما هم از سازمان تجارت جهانی بیرون می‌‌‌آییم.»
او ادامه داد: «به علاوه بحران اوکراین یک مساله بلندمدت است و امروز به وجود نیامده است. این بحران از ۲۰۰۳ تا الان ادامه دارد و ۲۰۱۴ با الحاق کریمه به روسیه روند به شکل دیگری دنبال شد و این مساله تا الان ادامه دارد. از این رو بحران اوکراین تاثیر چندانی بر روند مذاکرات وین نداشته و بر اساس منطق داخلی خودش پیش رفته است و حتی در میانجی‌گری روسیه در مذاکرات اخلالی نمی‌‌‌بینیم.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه مساله هستهای، مساله کنترل تسلیحاتی در سطح بالاتر است توضیح داد: «پنج کشور عضو برجام که دولت‌‌‌های اتمی هستند و توسط ان‌پی‌تی به عنوان قدرت هستهای شناسایی شدهاند، حتما منافع مشترکی دارند و حتما روسیه با فرانسه و انگلیس درباره معماری امنیت هستهای اروپا اتفاق نظر دارد، چون می‌‌‌داند هرچه تعداد کشورهای اتمی در دنیا زیاد شود از حوزه امنیت هسته‌ای‌‌‌اش کاسته می‌شود.»
مذاکرات در مرحله نهایی باشد، مساله اوکراین بر آن بی‌‌‌تاثیر است
همچنین رضا نصری، دیگر کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل در گفت‌وگویی در این خصوص با بیان اینکه تاثیر جنگ اوکراین بر مذاکرات وین به دو عامل بستگی دارد توضیح داد: «اول اینکه باید دید مذاکرات وین هم‌‌‌اکنون در چه مرحله‌‌‌ای قرار دارد؛ یعنی اگر مذاکره به مراحل نهایی خود رسیده، احتمال اینکه بحران اوکراین بر آن تاثیر نگذارد بیشتر است. اما اگر هنوز مسائل جدی و زمانبری باقی‌‌‌مانده، احتمال اینکه طرفین غربی و روسی در بلندمدت بر سر آنها توافق کنند کمتر است.»
نصری در گفت‌وگو با «ایسنا» عامل دوم را عمق و شدت بحران اوکراین عنوان کرد و گفت: «اگر بحران اوکراین به فجایع انسانی، برخورد نظامی میان نیروهای غربی و روسی یا حادثه مهمی منجر شود، احتمال همکاری طرفین در وین کمتر خواهد شد.»
اهمیت موضع ایران در بحران اوکراین
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه موضع ایران در این بحران از اهمیت خاصی برخوردار است، گفت: «در واقع، به قول انگلیسی‌‌‌زبان‌‌‌ها، ایران بین یک سنگ و یک جسم سخت گیر کرده است! نه صلاح است همسایه لجام‌‌‌گسیخته را برنجاند، نه با حمایت بی‌قید و شرط از او برای خود در حین مذاکرات هزینه بتراشد.»
او ادامه داد: «در اصل، باید ایران موضعی اتخاذ کند که از یکسو ملاحظات متضاد روسیه و اوکراین را در نظر داشته باشد و از سوی دیگر بر منافع راهبردی، سیاسی و اقتصادی ایران نیز لطمه نزند.»
رضا نصری تاکید کرد: «به عبارت دیگر، ایران باید – به جای اتخاذ یک موضع صرفا سیاسی – موضعی مبتنی بر حقوق بین‌الملل و اصول پایه‌‌‌ای منشور سازمان ملل مطرح کند. یعنی بگوید واکنش خشونت‌‌‌آمیز به اقدامات تحریک‌‌‌آمیز و بی‌پروای ناتو را نمی‌‌‌پسندند و در این راستا نیز راه‌‌‌حل عملی پیشنهاد کند.»
اودر پاسخ به اینکه ایران چه پیشنهادی می‌تواند به روسیه و ناتو برای پایان بحران اوکراین بدهد؟ توضیح داد: «معتقدم لازم است ایران رسما پیشنهاد دهد میان روسیه و کشورهای غربی معاهده‌‌‌ای منعقد شود که در آن ناتو متعهد شود در ازای پایان ادعاهای سرزمینی روسیه، روند توسعه اعضایش را متوقف سازد؛ و بلکه حتی به مرزهای جولای ۱۹۹۱ (تاریخ انحلال پیمان ورشو) عقب‌‌‌نشینی کند. حداقل کارکرد این پیشنهاد این است که به ایران اجازه می‌دهد، به جای سوگیری در این دعوا، یک موضع اصولی و قانون‌‌‌محور اتخاذ کند.»
نصری تاکید کرد: «توجه داشته باشیم که در سال‌های اخیر عمده استدلال ایران علیه آمریکا در قضیه برجام، مبتنی بر «غیرقانونی بودن» رفتار آمریکا بوده است. جدا از سایر ملاحظات، در چنین بستری، صلاح نیست ایران از رفتار غیرقانونی روسیه بدون هیچ ملاحظه و قیدوشرطی حمایت کند.»
تنها ابزار غرب، تحریم است
این کارشناس ارشد روابط بین‌الملل در نهایت در پاسخ به این سوال که نوع عملکرد آمریکا و غرب در ارتباط با این حمله را چطور ارزیابی می‌کنید آیا صرفا اعمال تحریم‌های گسترده علیه مسکو می‌تواند باعث توقف اقدامات روسیه شود؟ گفت: «درعمل، تنها ابزاری که آمریکا و غرب علیه روسیه در دست دارند، «تحریم» است. معتقدم روسیه نیز تاثیرات تحریم را پیشاپیش محاسبه کرده است. یعنی با احتساب این زیان‌‌‌های اقتصادی است که دست به اقدامات خود در اوکراین زده است.»
او ادامه داد: «اصولا، تاریخ نیم قرن گذشته نشان داده «تحریم» – به‌رغم آسیبی که به اقتصاد و مردم عادی می‌‌‌رساند – تاثیری بر تصمیمات کلان و حیاتی کشورها ندارد. هیچ کشوری امنیتش را برای رفع تحریم معامله نمی‌‌‌کند. کمااینکه ایران نیز هرگز حاضر نشده و نخواهد شد برنامه موشکی و توان دفاعی خود را در ازای رفع تحریم معامله کند. در مورد روسیه نیز این اصل صدق می‌کند. این نکته‌‌‌ای است که لازم است غربی‌‌‌ها بالاخره متوجه شوند.»
