نقش بازار سرمایه در پیشبرد مفاهیم اقتصاد مقاومتی

محمد حمزه‌ئی کارشناس بازار سرمایه | جنس مواجهه دشمن در این سال‌ها از نوع جنگ اقتصادی است و همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرموده‌اند راهکار مقابله با آن حماسه اقتصادی است. شرایط کنونی اقتصاد کشور بیش از هر زمان دیگری نیازمند اتخاذ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به منظور مقابله با این جریانات تحریمی، بی‌اثر سازی آن و تبدیل تهدید پیش آمده به فرصت می‌باشد. در همین راستا مقام معظم رهبری، سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی را با هدف تامین رشد پویا و بهبود شاخص های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم انداز ۲۰ ساله و با رویکردی جهادی، انعطاف پذیر، فرصت ساز، مولد، درون زا، پیشرو و برون گرا ابلاغ فرموده‌اند.

از دیدگاه مسائل موجود، اقتصاد مقاومتی الگویی است که تلاش می کند با ترمیم ساختارهای نامناسب اقتصاد داخلی، از یک حیث با درنظرگرفتن استقلال کشور به تعادل در رقابت بین المللی دست یابد و از حیث دیگر با تأکید بر کارآفرینی، نوآوری و بهره‌وری، در جهت توسعه پایدار آینده گام‌های عملیاتی را طی کند.

این بدان معناست که از جمله اقدامات اجرایی در جریان شکل‌گیری مفهوم اقتصاد مقاومتی، اصلاح و تقویت همه جانبه نظام مالی کشور با هدف پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در اقتصاد ملی و پیشگامی در تقویت بخش واقعی است. در این خصوص بازار سرمایه کشور در اعتلای اقتصاد ایران پر رنگ تر از همیشه نقش مؤثری را ایفا می‌کند.

بازار سرمایه به عنوان بخش مهمی از اقتصاد، هم در پیاده‌سازی و هم در پیشبرد الگوی اقتصاد مقاومتی نقش مهمی را ایفا می‌کند. برای دستیابی به این مهم، می‌توان از جنبه‌های مختلف بازار سرمایه استفاده نمود. به‌صورت کلی، در بازار سرمایه منابع مازاد و پس‌اندازهای افراد تبدیل به سرمایه‌گذاری می‌شود.

با افزایش سرمایه‌گذاری‌ها، شرکت‌ها منابع مالی مورد نیاز خود را از این محل به آسانی تامین می‌کنند، ظرفیت تولید کشور بالا می‌رود و مقدار کالای بیشتری تولید و عرضه می‌شود. این عرضه کالا در نهایت باعث کنترل قیمت، کنترل تورم، کمک به ایجاد اشتغال و کمک به توزیع درآمد خواهد شد. بازار سرمایه با اتکا به حجم عظیمی از منابع مالی خرد، می‌تواند کمک شایانی به اجرای پروژه‌های بزرگ داشته باشد. برای تاکید بیشتر چند مورد از اهم کارکردهای بازارسرمایه و نقش مهم آن در راستای اقتصاد مقاومتی را می‌توان شرح داد:

• تامین مالی شرکت‌ها: از جمله مهم‌ترین علل تشکیل بازار سرمایه، تامین مالی آسان برای شرکت‌ها و کارخانه های نیازمند منابع و از طرفی جهت‌بخشی به سرمایه‌های مازاد و سرگردان در اقتصاد به سمت تولید می‌باشد. با تمرکز بیشتر بر این راهکار می‌توان مسیر درست به سرمایه‌های مردم داد و با جهت‌دهی آن به سمت تولید، ظرفیت‌های تولیدی کشور را افزایش داد و در راستای تقویت اقتصاد ملی حرکت کرد.

البته در صورتی این مورد باعث بهبود شرایط کلی اقتصاد کشور می‌شود که این منابع صرف افزایش ظرفیت‌های تولیدی و طرح‌های توسعه‌ای گردد و صرفا به عنوان منبعی ارزان برای پوشش سرمایه‌درگردش شرکت‌ها نباشد. باید منابع مازاد به سمت فرصت‌هایی حرکت کنند که ارزش افزوده‌ی بیشتری را در زنجیره تولید، خلق می‌کند.

• بازتولید عادلانه درآمد: درآمد عوامل تولید کالاها و خدمات شرکت های فعال در بازار سرمایه از جمله نیروی کار، تکنولوژی و سرمایه به شیوه نظام مندی به صاحبان این عوامل بازمی‌گردد. رفاه اجتماعی در خلال این توزیع درآمد برای سرمایه‌گذاران و سایر ارکان تولید ارتقا می یابد. در این صورت عوامل به طور عادلانه و به میزان ارزش آفرینی در زنجیره تولید سهم می برند. نکته حائز اهمیت این است که بازتوزیع درآمد حاصل از فعالیت مولد، با مکانیزم‌های حاکمیت شرکتی طراحی شده در مقررات بازار سرمایه به سمت سرمایه‌گذاری مجدد در تولید هدایت می‌شوند.
• عرضه‌های اولیه: در صورتی که سازوکار ورود شرکت‌ها به بازارسرمایه آسان‌تر شود، استفاده از منافع بازارسرمایه برای شرکت‌های نوپا و تازه‌وارد به بورس باعث بهبود عملکرد آنان خواهد شد. همچنین از جمله اقدام‌های دیگری که می‌توان انجام داد این است که شرکت‌های دانش‌بنیان و با حاشیه سود بالا وارد بازار شوند تا با کمک منابع بتوانند ارزش افزوده بیشتری خلق کنند علی‌الخصوص اینکه این شرکت‌ها به دلیل نوپا بودن و ریسک‌پذیری بیشتر، نیازمند منابع مالی هستند.
• شفافیت اطلاعات: استاندارد‌ها و الزامات تعیین شده برای شرکت‌های بورسی و نظارت مداوم سازمان بورس بر اجرای دقیق آن، باعث افزایش شفافیت اطلاعتی شرکت‌ها شده و این باعث پیش‌گیری از فساد و یا رانت‌خواری پنهانی که به زیان اقتصاد ملی است، خواهد شد. انتشار صورت‌های مالی و گزارش‌های مستمر شرکت‌ها منتج به این خواهد شد که سهامدار از وضعیت سرمایه‌گذاری خود باخبر باشد و در صورتی که شرکت از منابع نتواند به نحو احسن استفاده کند، دلایل عدم دستیابی به اهداف شرکت مطالبه شود.
• مقایسه عملکرد شرکت‌ها: با افشای اطلاعات با اهمیت شرکت‌ها و انتشار گزارش‌های الزامی شرکت‌ها می‌توان تحلیل دقیق‌تری از وضعیت کسب‌وکار و چرخه تجاری شرکت‌ها به دست‌ آورد. به کمک آن می‌توان عملکرد مدیریت و نیروی کار شرکت را اندازه‌گیری نمود و بهره‌وری را بالاتر برد. می‌توان با سرمایه‌گذاری‌های بیشتر بر روی شرکتی که از منابع مالی دریافتی به نحو مطلوب استفاده نموده، مجددا به بهبود رشد و توسعه آن یاری رساند.
• سهام عدالت: واگذاری شرکت‌های مطرح دولتی به مردم و مشارکت آن‌ها در این شرکت ها به منزله مردمی شدن اقتصاد کشور و تمرکززدایی مالی دولت است. تقویت سبد سهام عدالت از ضروریات توسعه اقتصاد مقاومتی می باشد . این واگذاری سبب خواهد شد که رفاه از دست رفته جامعه در تورم بالا توسط افزایش ارزش فروش این شرکت ها بازگردانده شود.

البته شایان ذکر است که نقش بازار سرمایه تنها به موارد فوق محدود نمی‌شود، این موارد از جمله پایه‌ای ترین کارکردهای بازارسرمایه است که در پیشبرد مفاهیم اقتصاد مقاومتی یاری‌رسان است. در پایان، می‌توان گفت که بازار سرمایه با بهبود مستمر، توسعه متوازن و همه‌جانبه، زمینه لازم برای توسعه و تحقق اهداف کلان اقتصاد مقاومتی و تقویت بخش واقعی اقتصاد ملی را فراهم خواهد کرد.