با روش اعتبارسنجی،با خوش حساب ها معامله کنید

محمد جلیلی مدیرعامل شرکت مشاوره رتبه بندی اعتباری ایران با خبرنگار بورس امروز به گفتگو پرداخته است. وی معتقد است که اعتبارسنجی نه تنها موجب شناسایی اعتبار شرکت های می شود بلکه شرایط کاهش هزینه ها را نیز به دنبال دارد. او همچنین معتقد است که شرکت های اعتبار سنجی ظرفیت پیوستن به بورس را دارند. مشروح این گفت و گو  در ذیل آمده است که با هم می خوانیم:

لطفاً در مورد اعتبار سنجی در کشور و نتایج حاصل از آن  توضیح دهید؟

اعتبارسنجی یا Credit Scoring روش ارزیابی ریسک است. در این روش به هر یک از مشخصه ‌های اعتبار و اعتبارگیرنده، امتیازی اختصاص یافته و  نشان ‌دهنده سطح ریسک اعتبارگیرنده است.  باید گفت امتیازدهی و  نمره اعتباری ربطی به میزان وام ندارد و تنها به رفتار اعتباری وام  گیرنده مرتبط است. چنانچه فرد وام گیرنده بدحسابی کند این موضوع در نمره اعتباری وی اثر گذار است و مقدار دریافت وام در این زمینه بی تاثیر است.

اسکورینگ درحقیقت تمایل افراد (حقیقی یا حقوقی ) برای عمل به تعهداتشان را می سنجد و نشان می دهد که آیا شرکت ها یا افراد  رفتار اعتباری مثبتی را بروز داده اند یا خیر. میزان وام مهم نیست هر میزان که وام گرفته شود، اگر به موقع بازپرداخت نشود وام گیرنده رفتار اعتباری مثبتی نداشته است.

این اعتبارسنجی تنها در صنعت بانکداری مورد استفاده قرار می گیرد، آیا امکان استفاده آن در سایر حوزه ها نیز وجود دارد؟

بله، در حال حاضر از اعتبار سنجی تنها در حوزه بانکها استفاده می شود اما می خواهیم آن را وارد تعاملات وسیع مردم کنیم. بارها دیده ایم که بسیاری از صاحب خانه ها  به دلیل اینکه مستاجر خواهان ملک خود را نمی شناسند از اجاره ملک به وی امتناع می ورزند. در حال حاضر حدود ۲ میلیون خانه خالی در تهران وجود دارد، اما افراد به دلیل نشناختن یکدیگر آنها را اجاره نمی دهند. این مثال بسیار خوبی است که نشان می دهد عدم اعتماد مردم به یکدیگر تاثیر منفی در اقتصاد کشور دارد.

از سوی دیگر باید به مردم گفت که افرادی که رتبه اعتباری پایین و منفی دریافت می کنند، می توانند اعتبار خود را بهبود بخشند. خیلی از این موارد به دلیل بی مبالاتی شکل گرفته و توجیه نداشته است. در حال حاضر درایران بدحسابی زیادی وجود دارد لذا  اگر مردم با چنین سیستمی آشنا شوند به مرور خوش حسابی خود را می توانند ثابت کنند .

تقویت این سیستم چگونه صورت می گیرد ؟

برای اینکه این سیستم را وارد معاملات کنیم، نیاز به استفاده مردم از این سیستم داریم . اما وقتی چنین سیستمی وارد معاملات مردم می شود حیف نیست که در معاملات بنگاه ها نقش آفرینی نداشته باشد. در حال حاضر بانکها به خوبی از این سیستم استفاده می کنند، همچنین نیمی از لیزینگ ها تقریباً این سیستم را بکار می برند  اما بیمه ها هنوز در این موضوع چندان فعال نیستند. بدنبال این هستیم که مردم وهمه شرکتها بیشتر از این سیستم بهره ببرند.

در حوزه خرده فروشی ها نیز در این باره خلا جدی وجود دارد. البته در نظر داشته باشید که معنای رایج خرده فروش در دنیا جایی است که کالایی یا خدمتی  را به مردم می فروشد به عنوان مثال فروشگاه های رفاه نمونه ای از این خرده فروشی ها محسوب می شوند. برنامه ای برای فرهنگ سازی در این زمینه داریم. از سوی دیگر حضور در بازار سرمایه و کارگزاری های آن مد نظر مان است که بازار خوبی را برای ما ایجاد می کند .

روند اصلاح وضعیت اعتباری چگونه است ؟ آیا این روند ظرف دو، سه یا ۶ ساله باید طی شود؟

در نظر داشته باشید که ما برای مردم اعتبار درست نمی کنیم بلکه این خود مردم هستند که اعتبار می سازند، ما تنها اعتبار را ثبت و نشان می دهیم. در حقیقت ابزاری فراهم شده تا بتوانیم اعتبار خومان را به دیگران نشان دهیم. این شناسنامه ربطی به شرکت ما ندارد، دقیقاً رفتار خود مردم بوده است. اینکه قسط به موقع پرداخته شده یا خیر، یا اینکه چک برگشتی داشته اند و … ثبت شده است و اینگونه اعتبار ساخته می شود. اما پایین بودن اعتبار افراد و سرعت افزایش این اعتبار امری مطلق نیست، بلکه بستگی به طرف های معامله با شما دارد. اینکه طرف مقابل با چه سرعت زمانی حاضر به معامله است در این میان مطرح می شود.