خطر «بی پولی دولت» بر صنعت فولاد

به گزارش بورس امروز، آمار منتشر شده نشان می دهد که در ۶ ماهه نخست امسال رشد صادرات در زنجیره فولاد به پنج میلیون و ۸۰۰ هزار تن رسیده است، اما تداوم و استمرار آن نیازمند برنامه‌ریزی‌های بسیار دقیقی است.

ازسوی دیگر براساس پیش‌بینی های صورت گرفته، در سال ۲۰۵۰ تقاضای فولاد در جهان به ۲ میلیارد و ۶۶۹ میلیون تن خواهد رسید؛ این در حالی است که  از ۳۰ میلیون تن تولید فولاد در کشور، ۱۷ میلیون تن در داخل مصرف می‌شود، درحالی‌که بالغ‌ بر ۴۰ میلیون تن ظرفیت وجود دارد اما صنعت فولاد در شرایطی قرار گرفته که زیرساخت‌ها، منابع و مواد اولیه در زنجیره پاسخگو نیست.

• توسعه نا‌متوازن زنجیره تولید

حتی به اذعان بسیاری از متولیان امر با وجود رشد تولید فولاد در کشور، اما برخی از بخش‌ها از جمله معادن با این رشد همگام نبوده‌اند و از سوی دیگر در بخش اکتشاف مشکلات جدی وجود دارد که می‌توان به مسئله مجوزها اشاره کرد. به گفته برخی از مدیران صنعت فولاد، سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف بخش‌های مختلف معادن کشور را بلوکه کرده‌اند و اجازه اکتشاف هم نمی‌دهند.

مسائلی همچون به نتیجه نرسیدن طرح جامع فولاد، مشکل تامین سنگ‌آهن، حمایت ضعیف دولت‌های قبل از تولیدکنندگان، تصمیمات غیرکارشناسانه بخش دولتی و نداشتن چشم‌انداز روشن حرفه‌ای از مشکلات اساسی صنعت فولاد کشور به شمار می‌روند.

همانطور که به آن اشاره شد یکی از چالش های صنعت فولاد توسعه نا‌متوازن زنجیره تولید از معدن تا محصول نهایی است که باعث کمبود مواد اولیه مورد نیاز واحدهای بزرگ فولادسازی کشور شده است به طوری که صنایع فولادی با در تامین کنسانتره سنگ آهن، گندله و آهن اسفنجی با چالش جدی در سال گذشته مواجه شدند و این موضوع در نهایت روی کاهش تولید و افزایش هزینه ها تاثیر بسیاری گذاشت.

• عدم تامین انرژی چالش مهم صنایع فولادی

از سمت دیگر عدم تامین انرژی برای صنایع کشور از جمله صنایع فولادی بسیار قابل توجه است به طوری که این مسئله تهدیدی بزرگی برای صادرات فولاد به شمار می رود. در حال حاضر با افزایش قیمت دلار، صنایع فولاد از فرصت بسیار خوبی برای کسب درآمد ارزی برخوردار هستند و این موضوع یک فرصت بسیار خوب برای صادرکنندگان صنایع فولادی به شمار می رود اما مشکلات کمبود انرژی می تواند این فرصت را از صادرکنندگان بگیرد.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید، قطع برق در تابستان توانست با تولید ۳۰ میلیون تن فولاد به جای ۴۰ میلیون تن ۶/۵ میلیارد دلار تولید را از دست بدهد، رقمی که تاثیر بسیاری بر اقتصاد کشور دارد.

بر اساس گفته مسئولان مربوطه، برق مورد نیاز در صنعت فولاد را بین ۸ تا ۹ مگاوات برشمرد که اکنون ۶۰۰۰ مگاوات در حال مصرف است و برای طرح‌های توسعه این نیز نیازمند ۱۲ هزار و ۵۰۰ مگاوات دیگر هستیم. اما گفته شده است که به منظور توسعه زیرساخت‌های برق، تولید ۱۰ هزار مگاوات قرارداد با شرکت‌های بزرگ بخش معدن و صنایع معدنی وزارت نیرو در حال انعقاد است.

یکی دیگر از مشکلاتی که صنایع فولادی با آن دست و پنجه نرم می کنند؛ مسئله تحریم است. موضوعی که چالش‌های متعددی را برای واردات ماشین‌آلات و تجهیرات بروز ایجاد کرده است. از آنجایی که در ایران در بخش احیای مستقیم، مصرف آب و انرژی بالاتر از میانگین جهانی است، بنابراین باید تکنولوژی، به روز شده و در این حوزه، کارهای جدی‌تری انجام شود. ایران در رتبه دهم کشورهای تولید کننده فولاد قرار دارد، اما ضعف مدیریت سبد محصولات باعث شده که رتبه مناسبی در تولید محصولات خاص نداشته باشیم. این موضوع باعث شده اکنون بسیاری از شرکت‌ها با ظرفیت پایین تولید کنند.

• آفت خام فروشی

علیرغم شعارهایی که در زمینه فولاد برای ارزش‌آفرینی این محصول داده می شود، اما همچنان این شعار در سطح «خام فروشی» باقی مانده است؛ البته در این رابطه برخی از کارشناسان می گویند که دولت‌های قبل نیز به نوعی به بنگاه‌داری چشم دوخته و همین موضوع باعث اتخاذ استراتژی‌های نادرست در صنعت فولاد شده است و از این رو اغلب شرکت‌های بزرگ صنعت فولاد ایران به دولت وابستگی دارند.

تولیدکنندگان صنایع فولادی خواستار معاف شدن از محدودیت‌های احتمالی مصرف گاز در فصول پاییز و زمستان هستند؛ چرا که در صورت اعمال محدودیت مجدد تولید در صنعت فولاد، با توجه به اولویت تامین نیاز داخلی نسبت به صادرات، برآورد می‌شود ارزآوری فولاد کشور بیش از ۲ میلیارد دلار کاهش خواهد یافت.

برخی از کارشناسان خطر «دولت بی پول» را بزرگترین تهدید صنایع فولادی می‌داند؛ چرا که معتقدند بی پولی دولت می تواند منجر به این شود که دولت بخواهد با روش های مختلف به این صنایع دست دراز کند. برای مثال بخواهد از صادرات این شرکت ها مالیات اخذ کند یا اینکه طرح های زیربنایی که دولت امکان انجام آن را ندارد به آن ها محول کند.

این اقدام دولت باعث خواهد شد که حاشیه سود نقدی شرکت ها از بین برود و از جذابیت این شرکت ها در بازار سرمایه کاسته شود و از سوی دیگر اگر مردم بویی از این اتفاقات ببرند، قطعا خواهند ترسید و دیگر استقبالی در بازار سرمایه به صنایع فولادی نشان نخواهند داد.

در پایان ذکر این نکته مهم است که حدود ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تن ذخیره قطعی در کشور وجود دارد و در سال‌های اخیر حدود یک میلیارد تن دیگر به این ذخایر اضافه شده است، اما با نگاه توسعه‌ای، این میزان ذخیره پاسخگوی نیازها در بلندمدت نخواهد بود، از همین رو نیازمند توسعه اکتشافات هستیم.