لزوم اعتبارسنجی مشتریان حقیقی و حقوقی برای ارائه اعتبار خرید سهام

مهدی رباطی مدیرعامل شرکت کارگزاری بورس بیمه ایران در گفتگو با خبرنگار بورس امروز عنوان کرد: اعتبار سنجی وسیله‌ ای برای تعیین درجه ریسک پرداخت اعتبار به مشتریان (حقیقی و حقوقی) شرکت‌های کارگزاری است.  از این طریق می‌توان شخصیت و ویژگی معامله‌گران مختلف را بررسی و امتیازبندی نمود.

وی افزود:اعتبارسنجی، ریسک اعتباری مشتری در بازپرداخت وجوه صرف شده برای خرید سهام را تعیین می‌کند. هدف از اعتبارسنجی، کنترل ریسک مشتریان،اجتناب از تصمیم‌گیری‌های سنتی که عمدتاً بر پایه پیش‌داوری و قضاوت‌های شخصی انجام می‌شود و حرکت به سمت روش‌های علمی که در کشورهای توسعه‌ یافته مورد استفاده قرار می‌گیرد،می باشد.به این ترتیب، کارگزاران با این روش می‌توانند از ارائه اعتبار به مشتریان بدحساب و پرریسک پرهیز نموده و با ارائه خدمات بهتر به مشتریان دارای درجه اعتباری مناسب،جامعه مشتریان خود را گسترش داده و در عین حال ریسک های مترتب بر بحث اعتباردهی را مدیریت نمایند.

ضعف‌های مهم فعلی در ساختار و رویه‌های موجود در شرکت‌های کارگزاری، برای اعطای اعتبار به سرمایه‌گذاران را می‌توان این گونه برشمرد:

• نبود دستورالعمل مشخص نحوه و میزان اعطای اعتبار به مشتریان
• نبود قراردادهای لازم‌الاجرا و مطابق عقود اسلامی برای انعقاد قرارداد اولیه با مشتریان متقاضی
• نبود تجربه و تخصص در اعتبار سنجی و اعطای اعتبار به مشتریان حقیقی و حقوقی، کوچک یا بزرگ
• فقدان طراحی وثیقه‌های مختلف و ترکیب وثیقه‌ها
• نبود مکانیزم برای سنجش ریسک مشتری، سنجش ریسک سبدسهام و سنجش میزان اعتبارات اخذ شده برای خرید اعتباری نسبت به کل دارایی نقدشونده مشتری
• نحوه وصول مطالبات و نقدکردن دارایی‌های مشتری بدهکار در صورت نکول از بازپرداخت بدهی‌ها

مدیرعامل شرکت کارگزاری بورس بیمه ایران خاطرنشان کرد: به طور کلی خرید اعتباری سهام و امکان پرداخت هرگونه تسهیلات مالی به مشتریان حقیقی و حقوقی برای خرید هرگونه ابزار مالی، موضوعی بسیار پیچیده است که از جنبه‌های متعدد در اقتصاد ملی، بازار سرمایه، نهادهای پرداخت‌کننده تسهیلات و در سطح مشتریان استفاده‌کننده از این تسهیلات قابل بررسی از ابعاد اقتصادی، مالی و فنی است.

وی در ادامه اشاره کرد: به صورت اجمال علاوه بر قوانین تعیین شده توسط سازمان بورس، باید مواردی نظیر تنوع سهام در پرتفوی مشتریان، تنوع صنعت، نقدشوندگی سهام پرتفوی، سود محور بودن سهام، نسبت قیمت به درآمد یا P/E و متغیرهای ناظر بر وضعیت بازار نظیر شرایط سیاسی و اقتصادی، بازارهای جهانی، بازار ارز و … را مد نظر قرار داد.البته معیارهای مورد بررسی در اعتبار سنجی برای اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است.

رباطی در انتها اضافه کرد:با توجه به ریسک صنعت کارگزاری، ضروری است کارگزاران از فرصت ایجاد شده (دوره رونق)، استفاده نمایند و با تشکیل کمیته‌های اعتبارسنجی، ضمن قانونمند نمودن نحوه تخصیص اعتبار، گامی هدفمند در راستای اصلاح انتظار مشتریان برداشته تا در دوران رکود بازار، همانند سنوات قبل شاهد بحرانهای مختلف که بعضا ضربات جبران ناپذیری به شرکت ها وارد نموده اند نباشیم.