چرا اقبال مردم به عرضه‌های اولیه زیاد است؟

به گزارش بورس امروز، میثم فخریان در این رابطه می گوید: با توجه به افزایش سهامداران خرد در سال‌های اخیر و به طبع آن افزایش تقاضا برای خرید سهام‌ عرضه اولیه، هر چه این تقاضا افزایش یابد، نظر به محدود بودن تغییر قیمت روزانه سهام، شاهد افزایش قیمت در این سهام ها و کسب بازدهی بیشتر توسط سهامداران خواهیم بود.

او در ادامه مطلب فوق می‌گوید: مسلماً هر چه اندازه و حجم سهام عرضه شده کمتر باشد، به دلیل کاهش تعداد سهام تخصیص یافته به هر سهام‌دار، ریسک افزایش عرضه توسط سهام‌داران کاهش یافته و این امر موجب کاهش عرضه، افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت سهام و بازدهی سهم خواهد بود.

فخریان با بیان اینکه بازدهی برخی از عرضه‌های اولیه بدلیل حجم پایین عرضه سهام و اندازه کوچک شرکت، در ماه های اخیر بسیار بالا بوده است و بازدهی بیشتر از ۱۰۰٪ نیز نصیب سهامداران شده است، بیان کرد: در شرایط فعلی، همواره تعداد شرکت‌کنندگان در عرضه‌های اولیه بین ۲ میلیون ۵۰۰ تا ۲ میلیون ۸۰۰ هزار نفر بوده و حتی در ریزش های بازار نیز عرضه‌های اولیه بدلیل مسائل ذکر شده در بالا و تضمین یک بازدهی قابل قبول در مدتی اندک، با اقبال مردم و سهام داران روبرو بوده‌اند.

در ادامه مشروح گفتگوی نشریه بورس امروز را با میثم فخریان مدیر پذیرش و توسعه کسب و کار کارگزاری خوارزمی می‌خوانید:

نظر شما در خصوص دو عرضه اولیه در یک روز چیست؟ آیا بهتر نیست عرضه اولیه یک شرکت در یک روز اختصاص یابد؟

این موضوع بستگی به حجم و اندازه سهام شرکت‌‎های عرضه شده دارد. البته به دو دلیل از عرضه اولیه یک شرکت در یک روز استقبال می‌کنم؛ نخست اینکه حجم نقدینگی کمتری مورد نیاز است، خصوصا اگر سهام عرضه شده هر دو شرکت قابل توجه باشد. این امر باعث افت بازار شده و سهامداران باید در تکاپوی فراهم کردن نقدینگی لازم برای خرید عرضه اولیه باشند.

دوم اینکه فشار از روی کارگزاری‌ها کاسته می‌شود. در این خصوص باید واقع بین بود. سامانه‌های OMS و بک آفیسی که در اختیار اغلب کارگزاری‌هاست، سامانه‌هایی خوب، قابل اتکاء و قابل اطمینانی نیست که عملکردشان در روز عرضه اولیه بدون عیب باشد.

از سوی دیگر سهامداران خرد نیز طبق معمول کارگزاری را مقصر عدم تخصیص عرضه اولیه به آنها می دانند، در نتیجه کارگزاری‌ها در تیر راس اتهام مشتریان خود هستند. از همین رو مسلما انجام یک عرضه اولیه در یک روز، باعث بهبود عملکرد کارگزاری ها خواهد بود.

چرا هر بار انجام عرضه اولیه، بازار سرمایه تحت الشعاع قبل منفی می‌شود؟

این موضوع کاملا بستگی به میزان سهام عرضه شده شرکت های عرضه اولیه دارد. قاعدتا هر چقدر سهام بیشتری از یک شرکت عرضه گردد، اقبال مردم بابت خرید سهم‌ این شرکتها به جهت کسب یک بازدهی قابل قبول در مدت زمان اندک، بیشتر است و این امر موجب منفی شدن بازار می گردد.

ضمن اینکه منفی شدن بازار در شهریورماه به علت رسیدن کارگزاری‌ها به موعد تسویه اعتبارات بود. سال مالی بسیاری از کارگزاری ها پایان شهریورماه بوده و همین امر موجب تسویه اعتبارات سهام داران گردید. به اعتقاد بنده این موضوع بر منفی شدن بازار بیشتر موثر بود تا عرضه های اولیه.

منابع نقدینگی در عرضه اولیه به چه صورت تامین می گردد؟

معمولا تامین نقدینگی از دو راه برای عرضه اولیه صورت می‌گیرد. اهالی بازار سرمایه عموما با فروش سهام و اخذ اعتبار از کارگزاری ها، نقدینگی لازم را به دست می‌آورند و برای افرادی که بصورت حرفه ای در بازار سرمایه فعالیت نمی کنند و با عرضه‌های اولیه ترغیب به ورود به وارد بازار سرمایه می شوند، منبع اصلی تامین این نقدینگی می‌تواند پس‌انداز یا اخذ وام باشد. در واقع اهالی بازار سرمایه به دلیل اینکه عمده سرمایه‌گذاری شان در سهام است، مسلما بابت تامین نقدینگی عرضه‌های اولیه باید قسمتی از سهام خود را به فروش رسانند یا در صورت داشتن فاکتورهای لازم از اعتبار کارگزاری ها استفاده نمایند؛ اما سایر سهامداران یا مشتریانی که همیشه در بازار سرمایه حضور ندارند، معمولا این نقدینگی را وارد بازار می‌کنند.

نقش نهاد ناظر در این میان چیست؟

یکی از اقداماتی که نهاد ناظر می‌تواند در این زمینه انجام دهد، برداشتن آستانه بالا و پایین قیمت سهام‌ یا همان «دامنه نوسان» است. به نظر بنده یکی از دلایل بسیار مهمی که در یکسال اخیر سبب ریزش فرسایشی بازار شد به دلیل نوسانات کم قیمت ها و در واقع استانه بالا و پایین قیمت سهام‌ بود.

با فرض انجام معاملات در بازاری بدون دامنه نوسان، حباب قیمتی سهم‌ها نهایتا در چند روز خالی می‌شد و بسیاری از سهامداران به جای گریزان شدن از بورس، سهامداری کرده و بعد از بازگشت بازار به حالت عادی، مجددا شروع به خرید سهم می‌کردند.

فرسایشی شدن ریزش‌ها در بازار سرمایه باعث می‌شود آن دسته از سهامدارانی نیز که با دیدبلند مدت سهمی را خریداری کرده‌اند، دچار وسوسه شده در صف فروش قرار گرفته و سهام خود را به فروش برسانند، چرا که هر روز با صف‌های فروش و منفی های پی در پی روبه‌رو می‌شوند و این امر باعث می شود منفی بودن بازار بیشتر ادامه پیدا کند.

ذکر این نکته ضروری است که با فرض انجام معاملات در بازاری بدون دامنه نوسان، زمانی که یک سهم در یک روز مثلا صددر‌صد کاهش قیمت پیدا می‌کند، همان لحظه نقطه ورود یکسری از خریداران به آن سهم خواهد بود؛ پس این موضوع می‌تواند کارایی بازار سرمایه را افزایش دهد.

آیا دامنه نوسان در عرضه اولیه رانت ایجاد می‌کند؟

بله، سهم‌های عرضه اولیه نیز از این قانون مستثنی نیستند. دامنه نوسان به شکل کنونی برای خریداران سهم‌های عرضه اولیه رانت ایجاد می‌کند. این رانت مشمول سهام دارانی خواهد بود که از شانس و امکانات بهتری اعم از اینترنت پرسرعت و خطوط ام پی ال اس برای ثبت سفارش برخوردارند و متاسفانه ما شاهد ظهور و تبلیغ ربات های سرخطی زن و … می باشیم.

در صورت عدم وجود دامنه نوسان، در روز عرضه با توجه به ارزش‌گذاری سهم، قیمتی برای آن تعیین می‌شد و از فردای اون روز در بازار ثانویه با توجه به عرضه و تقاضا، قیمت خیلی سریع متعادل می‌شد.

این در حالی است که برداشتن دامنه نوسان در سهم های عرضه اولیه و سایر سهم‌ها موجب می گردد که سهام داران به جای خرید کورکورانه سهام، سهام شرکت ها را بر اساس تحلیل‌های بنیادی و ارزش ذاتی آنها خریداری نمایند، نه بر مبنای صف خریدی که برای سهم‌ها تشکیل می‌گردد.

حذف خرید اتوماتیک عرضه اولیه چه مشکلاتی را برای سهامداران به وجود آورده است؟

یکی دیگر از اقدامات نهادهای ناظر، یکسان‌سازی رویه‌های خرید عرضه‌های اولیه است. متاسفانه در این رابطه نامه‌ای از سوی شرکت فرابورس برای شرکت‌های کارگزاری ابلاغ شد که حق خرید اتوماتیک سهام عرضه اولیه شرکت های فرابورسی را برای سهامداران ندارند. این موضوع باعث ایجاد یک رفتار دوگانه در خرید سهام های عرضه اولیه شده و کارگزاری ها و سهام داران را دچار مشکل کرده است. متاسفانه این نوع تصمیم گیری‌ها باعث سردرگمی سهام داران خرد می شود. کاش مدیران شرکت فرابورس نیازهای مشتریان و سهامداران را بیشتر درک می‌کردند، چرا که بسیاری از سهامداران به دلیل کارمند بودن یا عدم توانایی کار با سیستم های نرم افزاری، ثبت اتوماتیک درخواست خرید عرضه اولیه برایشان بسیار مفید بود.

متاسفانه این عدم ثبات رویه از سوی شرکت فرابورس و بورس در نهایت باعث ضرر سهامداران خرد و ایجاد مشکلات زیاد برای کارگزاری‌ها در خصوص پشتیبانی مشتریان شده است، ضمن اینکه به نظر بنده موضوعی با این درجه اهمیت، باید توسط ناظر اصلی بازار که همانا سازمان بورس و اوراق بهادار است، تصمیم گیری می‌گردید.

به موجب دستورالعمل جدید، آیا شرکت‌‌ها باید سالانه ارزش روز زمین و ساختمان خود را در صورت های مالی قید کنند؟

طبق ابلاغیه و مثال پیوستی که در این ابلاغیه آورده شده، چنین موضوعی ذکر نشده است. مواردی که در این ابلاغیه قید شده است قیمت تمام شده، استهلاک انباشه و ارزش دفتری زمین و املاک است.

آیا این اطلاعات که به صورت کلی در صورت‌های مالی شرکت‌ها قید می‌شود، می‌تواند در خرید و فروش سهامداران اثرگذار باشد؟

بله. این موضوع می‌تواند برای تحلیلگران و سهامدارانی که بر مبنای تحلیل، آن سهم را خریداری کرده‌اند، با اهمیت باشد. سهامداران متوجه کیفیت سود شرکت خواهند شد و مشخص می گردد آیا سود حاصل شده شرکت کیفیت و تداوم دارد یا خیر.

الزام افشای فهرست زمین و ساختمان به  عنوان پیوست در گزارش فعالیت هیات مدیره به مجامع عمومی و فوق العاده چه مزیتی برای سهامدارن خرد و حقوقی دارد؟

اولین مزیتی که این مورد می‌تواند برای سهامداران خرد و عمده داشته باشد این موضوع خواهد بود که متوجه می‌شوند شرکت وجوهی را که در اختیار داشته، در سرمایه‌گذاری عملیاتی به کار برده یا سرمایه‌گذاری غیرعملیاتی و غیرمولد؛ ضمن اینکه در مقایسه این گزارش با گزارش‌های سال گذشته، مشخص می‌گردد سرمایه‌گذاری که روی زمین و ساختمان صورت گرفته آیا سرمایه‌گذاری کوتاه مدت بوده یا بلندمدت.

از مقایسه این جداول در سال‌های مختلف می‌توان متوجه شد که کیفیت سود شرکت به چه صورت است و این امر باعث می‌شود سهامداران متوجه شوند سودی که شرکت به دست آورده چند درصد آن عملیاتی و چند درصد غیر عملیاتی بوده و اینکه تداوم این سود چه میزان است.

با این اقدام می‌توان به این سوالات پاسخ داد که چند سال این سود با همین منوال ادامه پیدا می‌کند و هزینه منفعت این سرمایه‌گذاری چقدر بوده است؟ آیا اگر هیئت مدیره وجوه سرمایه گذاری شده را در راستای انجام عملیات شرکت استفاده می‌کرد به نفع سهامداران است یا اینکه یک سرمایه گذاری کوتاه مدت یا بلند مدت املاک انجام داده است.