سدی برای رانت در صنعت پتروشیمی

با توجه به توسعه روزافزون بازارهای کالایی در دنیا و به‌منظور افزایش انسجام بازار این قبیل کالاها در بخش‌های داخلی و صادراتی، بورس کالا را می‌توان جایگاه بسیار مهمی برای توسعه و افزایش حجم معاملات، شفافیت بازار، توسعه صنایع مصرف‌کننده و وابسته و نهایتا تقویت صنایع پالایشی و پتروشیمی برشمرد.

از مزایای حضور شرکت ها در بورس کالا می توان گفت، معاملات در بورس کالا، متشکل و سازمان یافته، قانونمند، قابل نظارت، شفاف، عادلانه، رقابتی و کم هزینه است. همچنین در بورس کالا،  امکان پوشش، توزیع و انتقال ریسک وجود دارد.

از سویی دیگر در بورس کالا،  کیفیت و کمیت کالا و مبلغ معامله و مدت معامله تضمین شده است. این موضوع را هم باید در نظر گرفت که با استفاده از ابزارهای مالی مانند قراردادهای سلف و سلف استاندارد و ساز و کار اوراق بهادار مبتنی بر کالا، امکان تامین مالی بنگاه‌ها از این طریق وجود دارد. حذف بخشی از هزینه‌های مرتبط با فروش و بازاریابی باتوجه به وجود بازار مستقیم و بدون واسطه در بورس کالا دیگر مزیت عرضه محصولات در بورس کالا است. همچنین تضمین ۱۰۰ درصدی اخذ پول در زمان مقرر با ضمانت بورس کالای، استفاده از شیوه‌های مختلف معامله از جمله نقدی، سلف و آتی پس از طی مراحل قانونی که در این میان استفاده از شیوه‌های سلف و آتی را می‌توان مسیری برای تامین مالی بسیاری از بنگاه‌های تولیدی قلمداد کرد.

با توجه به فاصله زمانی بین زمان معامله و زمان تحویل، فروشنده می‌تواند تمام یا بخشی از ارزش معامله را در ابتدا دریافت کرده و سپس با تهیه مواد اولیه اقدام به تولید کنند. کمک به تامین مواد پتروشیمی برای صنایع پایین دستی و کاهش قیمت محصولات پتروشیمی در بازار غیر‌رسمی دیگر مزایای عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا است.

در این رابطه بخشنده کارشناس بورس کالا در خصوص عرضه محصولات شرکت های پتروشیمی در بورس کالا به بورس امروز، گفت: لازم به ذکر است که در حال حاضر تمام پتروشیمی ها ملزم به عرضه محصولاتشان در بورس کالا هستند و بحث انتخاب حضور یا عدم حضور در بورس کالا مطرح نیست. چراکه هم اکنون پتروشیمی هایی از خوراک دولتی استفاده می کنند.

در این بین دو استثنا برای فروش محصولات پتروشیمی خارج از بورس وجود دارد: نخست اینکه اگر شرکتی تازه پا به عرصه تولید محصولات پتروشیمی گذاشته می تواند در سه ماهه اول برای بازاریابی، خارج از بورس کالا محصولاتشان را بفروشند.

همچنین شرکت هایی که محصولاتشان را در بورس کالا عرضه می کنند اما به مدت دو هفته تقاضایی برای آن ها در بورس وجود نداشته باشد می توانند اقدام به فروش محصولاتشان در خارج از بورس کالا کنند. از این رو می توان نتیجه گرفت بورس کالا نه تنها محدود کننده شرکت های پتروشیمی در فروش محصولاتشان نیست بلکه بستر مکانیزه و سازمان یافته ای برای بازاریابی هرچه منسجم تر تولیدات پتروشیمی ها است.

مزایای شفافیت برای پتروشیمی های حاضر در بورس

وی در خصوص شفافیت برای شرکت های پتروشیمی که سهامشان در بورس اوراق نیز معامله می شود، گفت: در بازار داخلی شرکت های پتروشیمی با توجه به گزارش های ماهانه ای که روانه کدال می کنند و وضعیت آمار معاملاتی آن ها در بورس کالا شفاف است وکمک می کند تا سهامداران با اطمینان بیشتری نسبت به معامله سهامشان اقدام کنند. چرا که بورس را سامانه ای شفاف و بدون جانب گیری می دانند. از این رو با توسعه فرهنگ حضور شرکت ها در بورس می توان از یک سو سهامداران را به فعالیت بیشتر ترغیب کرد و از سویی دیگر زمینه فساد و رانت خواری را در شرکت های پتروشیمی از میان برد.

بخشنده همچنین در مورد بازار صادراتی محصولات پتروشیمی نیز بیان داشت: بورس کالا در زمینه بازاریابی و تسهیل مبادلات محصولات پتروشیمی برای فروش در خارج از مرزها نیز می تواند نقش موثری داشته باشد. در این مورد نیز معرفی هرچه بهتر محصولات از کانال بورس و کاهش عدم شفافیت دو ویژگی اصلی مزایای فروش صادراتی در بورس کالا است.

جذابیت بورس کالا برای شرکت های پتروشیمی چیست؟

وی با اشاره به بازار قیر در بورس کالا گفت: همانطور که شاهد هستید فروش موفق محصول استراتژیک قیر در بورس کالا سبب کوتاه شدن دست رانت خواران از این ماده با ارزش شده است. همین موضوع می تواند در فروش های صادراتی تمامی محصولاتی پتروشیمیایی نیز اتفاق می افتد. از این رو به نظر می رسد هماهنگی بیشتر برای عرضه تمام محصولات پتروشیمی ها در رینگ صادراتی بورس کالا می تواند زمینه ساز ورود نقدینگی هرچه بیشتر به این شرکت ها شود . البته تلاش های وزیر نفت برای ورود تمام محصولات مشتقات نفتی به رینگ صارداتی بورس انرژی موید این مطلب است. در نتیجه می توان گفت الزام شرکت های پتروشیمی برای عرضه محصولات صادراتی در رینگ بین المللی بورس انرژی سدی در برابر سوء استفاده ها و رانت خواری ها و مطرح شدن بورس های صادراتی خواهد بود.

این کارشناس بورس کالایی در خصوص مزیت ها و جذابیت های عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا، گفت: مزیت مالیاتی به میزان ۱۰٪ از درآمد مالیاتی اولین مزیت عرضه کنندگان در بورس های کالایی است.

یکی از مهم‌ترین مزایای عرضه محصول در بورس کالا و انرژی بحث برندسازی و تقویت آن برای شرکت های تازه وارد است. وی در این خصوص به حضور پتروشیمی انتخاب، پتروشیمی مروارید و پتروشیمی باختر برای اولین بار در بورس کالا اشاره کرد و گفت: در ابتدا بازار چندان آشنایی با محصولات این شرکت ها نداشت اما با تداوم عرضه در بورس کالا شاهد آن بودیم که بعد از گذشت اندک زمانی محصولات این پتروشیمی ها به مشتریان از طریق بورس کالا معرفی  شد و در حال حاضر در برخی موارد حتی قیمت های بالاتری برای محصولات این پتروشیمی ها نسبت به محصولات هم گرید در زمان حضور در بورس  داشتند.

یکی دیگر از جذابیت هایی که بورس کالا می تواند برای محصولات شرکت های پتروشیمی داشته باشد، فروش بصورت سلف است. در خصوص معاملات سلف باید گفت که قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌گردد و می تواند تامین مالی با نرخ جذابی را روانه شرکت ها کند.

به گفته بخشنده؛ این نوع فروش می تواند برنامه تولید محصولات پتروشیمی را نظامند و دقیق کند.

نقاط تاریک در پتروشیمی ها

از سویی دیگر هدایت الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز در خصوص مزایای حضور در بورس، گفت: شرکت های پتروشیمی را به دودسته می توان تقسیم کرد: نخست آن دسته که خصوصی شده و سهامشان در بورس عرضه شده است و دیگری آن دسته که همچنان در دست دولت باقی مانده اند. اما با اندک نگاهی می توان دریافت که دسته اول پتروشیمی ها همواره سودآوری قابل قبولی نسبت به آن دسته از پتروشیمی ها که تماما تحت تملک دولت هستند دارند.

وی یکی از اصلی ترین دلایل موفقیت شرکت های پتروشیمی حاضر در بورس را وجود شفافیت و الزام به ارائه صورت های مالی در سامانه کدال دانست و گفت: از آنجا که شرکت های بورسی باید هر سه ماه یکبار صورت های مالی خود را در کدال منتشر کنند، هیچ نقطه تاریکی در خصوص وضعیت تولید و فروش آن ها باقی نمی ماند. چراکه در صورت تخلف و ارائه اطلاعات خلاف واقع سبب می شود تا این شرکت ها از بورس اخطار گرفته و بعضا اخراج شوند. از این رو هم سهامداران با رغبت بیشتری تمایل به معامله سهام و حتی خرید دارند و هم نقدینگی بیشتری به سمت این شرکت ها با افزایش سرمایه روانه می شود. وی همچنین  در مورد مزایای شفافیت بورس کالا، گفت: وجود شفافیت در معاملات بورس کالا و حذف هرگونه عاملی که در حوزه فروش، منجر به کاهش رانت خواهد شد.

این نماینده مجلس در خصوص مزایای حضور در بورس کالا نیز گفت: شرکت هایی که محصولاتشان را در بورس به فروش

می رسانند اطلاعات دقیق تری از مشتریان و بازار محصولاتشان دارند که این موضوع سبب می شود تا برنامه ریزی دقیق تری برای تولیدات آینده داشته باشند. از سویی دیگر هر زمان که شرکت های پتروشیمی نیاز به تامین نقدینگی داشته باشند می توانند با افزایش سرمایه از طریق فروش سهام در بورس اوراق نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کنند.

خادمی درپایان به این نکته نیز اشاره کرد که تنها شرکت هایی در بورس پذیرفته می شوند که سودآور بوده و روند سوددهی مناسبی داشته باشند. از این رو حضور در بورس می تواند بعنوان یک الزام برای شرکت های پتروشیمی در خصوص داشتن برنامه منظم سودآوری داشته باشد.